Een half jaar geleden publiceerde de Commissie haar laatste nieuwsbericht over de evaluatie van de tekst van de Gedragscode en het functioneren van de bij de Gedragscode betrokken partijen. In dit bericht vertelden we onder meer over de vormgeving van de evaluatie, de wijze waarop de onderwijsinstellingen en andere belanghebbende partijen bij de Gedragscode zijn geconsulteerd en ook dat we medio 2021 zijn gestart met het tweede deel van de evaluatie. Dit deel richt zich in het bijzonder op het functioneren, de rollen en de verhoudingen van de bij de Gedragscode betrokken partijen. Het gaat om de relaties en verhoudingen tussen de Commissie, het secretariaat van de Commissie, de registerbeheerder en de koepelorganisaties, alsmede de ministeries van OCW, J&V en de IND. Een extern adviseur, Victor Rutgers, is aangetrokken om de Commissie en koepelorganisaties op dit onderdeel van advies te voorzien.
In de afgelopen twee jaar zijn in de 
pressure cooker van corona spanningen ontstaan tussen de koepelorganisaties over de uitvoering van de Gedragscode. Ideeën over oplossingsrichtingen waar het gaat over de verplichte taaltesten en ook over het onderzoeksrapport over het voorbereidend jaar liepen uiteen. Het tweede deel van evaluatie richt zich op de samenwerking tussen de bij de Gedragscode betrokken partijen en hoe we gezamenlijk verder kunnen en de uitvoering van de Gedragscode kunnen optimaliseren, alsmede de relatie met de internationale student kunnen waarborgen. Daarnaast zijn een aantal complexe onderwerpen geïdentificeerd die moeten worden gewijzigd in de tekst in de Gedragscode. Inmiddels lopen de gesprekken hierover. Denk bijvoorbeeld aan de optimalisering van de taaltabel en het hoofdstuk over de samenwerking met agenten en private aanbieders.
Internationale studenten adviesraad
Op het moment van schrijven verkeert het advies in het stadium van afronding. Desalniettemin kunnen we alvast een aantal bevindingen delen. De Commissie heeft de wens uitgesproken dat zij internationale studenten een meer centrale en structurele plek wil geven bij haar werkzaamheden. Medio oktober 2021 heeft Victor in samenwerking met het secretariaat van de Commissie een bijeenkomst georganiseerd waarvoor internationale studenten afkomstig uit de studentenraden van de onderwijsinstellingen, en vertegenwoordigers van ESN, ISO en LSVb waren uitgenodigd. Tijdens de bijeenkomst stonden twee vragen centraal. 1) Hoe zorg je ervoor dat internationale studenten meer structureel worden betrokken bij de Gedragscode en de werkzaamheden van de Commissie? 2) Welke onderwerpen mis je op dit moment in de tekst van de Gedragscode? Het was een levendige, en bovenal nuttige bijeenkomst waar goede voorstellen zijn gedaan. Als antwoord op de eerste vraag kan worden gedacht aan een adviesraad bestaand uit internationale studenten uit de studentenraden van de onderwijsinstellingen, waaraan ook de vertegenwoordigers van ESN, ISO en LSVb deelnemen. De adviesraad komt circa twee keer per jaar bijeen en kan door de LC worden geconsulteerd. Denk hierbij aan het periodieke onderzoek informatievoorziening, waarbij juist het perspectief van de internationale student zo belangrijk is. Maar ook kunnen complexe thema’s worden voorgelegd ter bespreking. Voor de beantwoording van de tweede vraag is specifiek gesproken over welke onderwerpen de studenten missen in de informatievoorziening. De studenten droegen onder meer de volgende onderwerpen aan waarover zij beter willen worden geïnformeerd: huisvesting, wat te doen bij psychische problematiek, de mogelijkheden om te integreren met Nederlandse studenten en wanneer je als internationale student in Nederland kunt werken. Daarnaast werd door de studenten de relevantie benadrukt om de Gedragscode meer onder de aandacht te brengen bij de studenten. Het document bevat immers rechten en plichten die ten gunste komen aan de internationale student. Bovengenoemde punten zullen nog verder door Victor worden uitgewerkt in aanbevelingen.
Relaties en verhoudingen
Ook heeft een bijeenkomst plaatsgevonden met de beleidsadviseurs van de koepelorganisaties, een afvaardiging van de Commissie en het secretariaat. Beleidsadviseurs van het ministerie van J&V en de IND waren uitgenodigd voor een deel van de bijeenkomst om hun perspectief op de Gedragscode toe te lichten. Voor deze bijeenkomst lag de nadruk op de samenwerking en verhoudingen tussen de bij de Gedragscode betrokken partijen. Besproken is onder meer dat het bij besluitvorming belangrijk is te bepalen of onderwerpen tot de kern van de Gedragscode behoren of meer raken aan de bepalingen van de Gedragscode. Dit bepaalt onder meer hoeveel ruimte de onderwijsinstellingen hebben in hun handelen. Ook is besproken dat het nuttig is vaker in ‘een benen op tafel’ setting overleg te voeren met de Commissie, koepelorganisaties, het secretariaat en de betrokken ministeries OCW en de J&V, alsmede de IND. De Gedragscode raakt aan zowel de wet- en regelgeving op het gebied van onderwijs als de vreemdelingenwetgeving, wat maakt dat het belangrijk is met regelmaat het gesprek te voeren over mogelijke risico’s, knelpunten die worden ervaren en over internationaliseringsvisies. Heel concreet is ook de discrepantie tussen de Wet op het Hoger Onderwijs en de Vreemdelingewet benoemd als onderwerp dat opnieuw aandacht verdient. Tot slot is nog gesproken wat te doen in het geval de koepelorganisaties op ambtelijk niveau geen overeenstemming kunnen bereiken over een onderwerp. Op dit moment betekent dit dat een besluitvormingsproces stil komt te liggen. Er is gesproken over de mogelijkheid een aparte laag in te richten op directeursniveau. Bedoeld om onderwerpen een laag omhoog te kunnen tillen wanneer een van de beleidsadviseurs van de koepelorganisaties dat noodzakelijk acht. De bedoeling is het instrument enkel in uitzonderlijke gevallen in te zetten.
Vervolg
Voor het vervolg zal de Commissie in gesprek gaan met de koepelorganisaties over het advies van Victor. Gezamenlijk zal worden besproken aan welke aanbevelingen gevolg wordt gegeven en op wat voor wijze. Een deel van de aanbevelingen zal zijn uitwerking krijgen in tekst van de Gedragscode, een ander deel zal worden vastgelegd in de vorm van werkafspraken. Het streven is de nieuwe versie van de tekst van de Gedragscode in maart/april 2022 voor te kunnen leggen voor besluitvorming. De koepelorganisaties dragen er zorg voor dat hun leden tussentijds worden geconsulteerd en geïnformeerd over de voorstellen voor wijziging van de tekst van de Gedragscode.
Voor nieuwe ontwikkelingen rond de evaluatie zullen we u onder meer op de hoogte houden via deze nieuwsbrief. Daarnaast ontvangt u bericht wanneer er een nieuwe versie van de Gedragscode is vastgesteld. Heeft u in de tussentijd vragen, of suggesties voor de evaluatie? Dan kunt u contact opnemen met de verantwoordelijke beleidsadviseur van uw koepelorganisatie, in het geval uw onderwijsinstelling niet wordt vertegenwoordigd door een koepelorganisatie kunt u contact opnemen met het secretariaat van de Commissie.